دنیای اطلاعات: آتنولول با نام تجاری (تنورمین Tenormin) یک مسدد انتخابی گیرنده بتا یک (۱ß )می باشد. آتنولول به علل گوناگونی مثل افزایش فشار خون ، تسکین درد قلبی ، پیشگیری از سردردهای میگرنی، و درمان بی‌نظمی ضربان قلب تجویز می‌شود. این دارو علاوه بر کنترل زیادی فشارخون در درمان آنژین صدری مزمن نیز مصرف می شود. همچنین برای جلوگیری از دومین حمله قلبی در افرادی که یک بار دچار حمله قلبی شده‌اند، کاربرد دارد. ممکن است در شرایط دیگری نیز پزشکتان این دارو را برایتان تجویز کند. آتنولول با مسدود کردن برخی تکانه‌های عصبی به بخش‌های خاصی از بدن عمل می‌کند؛ به همین علت آن را یک مسدودکننده بتا می‌شناسند. با مسدود کردن این تکانه‌ها، آتنولول به قلب کمک می‌کند تا منظم‌تر و مؤثرتر بزند و در نتیجه بار کاری قلب کاهش یابد.
موارد مصرف
الف ـ زیادی فشارخون.
بزرگسالان: از راه خوراکی، در ابتدا، مقدار mg/day 50-25 مصرف می شود. بعد از ۱۴-۷ روز، مقدار مصرف ممکن است به mg/day 100 افزایش یابد. مصرف مقدار بیش از ۱۰۰ میلی گرم اثرات بیشتری نخواهد داشت.
اگر کلیرانس کراتینین کمتر از ۳۵ میلی لیتر در دقیقه باشد، مقدار مصرف باید تنظیم گردد.
ب ـ آنژین صدری پایدار مزمن.
بزرگسالان: از راه خوراکی mg/day 50 مصرف می شود. بعد از هفت روز، مقدار مصرف ممکن است به mg/day 100 افزایش یابد. حداکثر مقدار مصرف mg/day 200 است.
پ) بعد از انفارکتوس حاد قلبی جهت کاهش عوارض قلبی ـ عروقی.
بزرگسالان: mg 5 وریدی طی ۵ دقیقه ، سپس mg 5 به فاصله ۱۰ دقیقه. در کسانی که دوز کامل وریدی را تحمل می کنند، ۱۰ دقیقه بعد از دوز آخر به صورت خوراکی mg 50 دارو را شروع کنید. سپس mg 50 هر ۱۲ ساعت و بعد از آن به صورت mg 100 روزانه یا mg 50 دو بار در روز برای ۹-۶ روز یا تا زمان ترخیص از بیمارستان ادامه یابد.
ت) تاکی آریتمیهای دهلیزی متعاقب انفارکتوس حاد قلبی در بیماران بدون اختلال عملکرد بطن چپ یا بلوک دهلیزی ـ بطنی جهت کاهش پاسخ بطنی: بزرگسالان mg 5-5/2 وریدی در عرض ۲ دقیقه در صورت لزوم می توان تا کنترل ریتم دوز را تکرار کرد..حداکثر mg 10 در عرض ۱۵-۱۰ دقیقه مصرف می شود.
چگونگی مصرف
آتنولول معمولاً روزی یک بار مصرف می‌شود. مهم است که دارو را هر روز سر ساعت معینی بخورید. معمولاً بهتر است دارو را صبح پیش از صبحانه مصرف کنید تا فراموشش نکنید. آتنولول را می‌توان با یا بدون غذا مصرف کرد. هر روز پیش از خوردن آتنولول نبضتان را بشمارید. اگر زیر ۵۰ در دقیقه بود پیش از خوردن داروی آن روز، با پزشکتان مشورت کنید. هیچگاه بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف نکنید. از دستورات پزشکتان به دقت پیروی کنید.
اگر یک نوبت را فراموش کردید، به مجردی که آن را به یاد آوردید مصرفش کنید. البته اگر کمتر از ۸ ساعت تا نوبت بعدی مصرف دارو رسیده است، نوبت فراموش شده را رها کرده، به برنامه منظم دارویی‌تان بازگردید. مقدار دارو را دوبرابر نکنید و دارو را بدون هماهنگی با پزشکتان قطع نکنید. با قطع مصرف آتنولول ممکن است در معرض خطر یک حمله قلبی باشید. در اکثر مواردی که آتنولول تجویز می‌شود، بیماری مهار می شود ولی درمان نمی شود. و این بدین معناست که ممکن است لازم باشد چندین سال یا تا پایان زندگی آن را مصرف کنید.
مکانیسم اثر
اثر کاهنده فشار خون: آتنولول با انسداد گیرنده های بتا ـ آدرنرژیک موجب کاهش فشار خون می شود. این دارو با کاهش جریان سمپاتیک از CNS و با مهار آزاد شدن رنین باعث کم شدن برون ده قلبی می شود. آتنولول با مقادیر مصرف کم به طور انتخابی گیرنده های ۱? را در قلب مهار می‌کند. آتنولول اثر کمی بر روی گیرنده‌های?۲ نایژه ها و عضلات صاف عروق دارد.
اثر ضد آنژین صدری: آتنولول با کاهش انقباضات میوکارد و با کم کردن ضربان قلب (اثرات اینوتروپیک و کرونوتروپیک منفی) به درمان آنژین صدری پایدار مزمن کمک کرده و بنابراین، باعث کاهش مصرف اکسیژن میوکارد می شود.
اثر حمایت قلبی: مکانیسم این اثر که طول عمر بیماران مبتلا به انفارکتوس میوکارد را زیاد می کند، مشخص نشده است. این دارو دفعات ضربانهای زودرس بطنی، درد قفسه سینه و بالا رفتن آنزیمها را کاهش می دهد.
فارماکوکینتیک
جذب: حدود ۶۰-۵۰ درصد از یک مقدار مصرف جذب می‌شود. اثر این دارو بر روی ضربان قلب معمولاً طی ۶۰ دقیقه ظاهر می‌شود. اوج اثر آن طی ۴-۲ ساعت باقی می‌ماند. اثر کاهنده فشار خون آتنولول تا ۲۴ ساعت باقی می‌ماند.
پخش: در بیشتر مایعات و بافتهای بدن، بجز مغز و مایع مغزی ـ نخاعی (CSF) انتشار می‌یابد. تقریباً ۱۵-۵ درصد به پروتئین پیوند می‌یابد.
متابولیسم: بسیار کم است.
دفع: حدود ۵۰-۴۰ درصد از مقدار مصرف شده به صورت تغییر نیافته از راه ادرار دفع می‌شود. باقیمانده دارو به صورت تغییر نیافته و متابولیت از طریق مدفوع دفع می‌شود. در بیماران دارای عملکرد کلیه طبیعی، نیمه عمر پلاسمایی دارو ۷-۶ ساعت است. نیمه عمر با کاهش عملکرد کلیوی افزایش می یابد.
مقدار مصرف
الف ـ زیادی فشارخون.
بزرگسالان: از راه خوراکی، در ابتدا، مقدار mg/day 50-25 مصرف می شود. بعد از ۱۴-۷ روز، مقدار مصرف ممکن است به mg/day 100 افزایش یابد. مصرف مقدار بیش از ۱۰۰ میلی گرم اثرات بیشتری نخواهد داشت.
اگر کلیرانس کراتینین کمتر از ۳۵ میلی لیتر در دقیقه باشد، مقدار مصرف باید تنظیم گردد.
ب ـ آنژین صدری پایدار مزمن.
بزرگسالان: از راه خوراکی mg/day 50 مصرف می شود. بعد از هفت روز، مقدار مصرف ممکن است به mg/day 100 افزایش یابد. حداکثر مقدار مصرف mg/day 200 است.
پ) بعد از انفارکتوس حاد قلبی جهت کاهش عوارض قلبی ـ عروقی.
بزرگسالان: mg 5 وریدی طی ۵ دقیقه ، سپس mg 5 به فاصله ۱۰ دقیقه. در کسانی که دوز کامل وریدی را تحمل می کنند، ۱۰ دقیقه بعد از دوز آخر به صورت خوراکی mg 50 دارو را شروع کنید. سپس mg 50 هر ۱۲ ساعت و بعد از آن به صورت mg 100 روزانه یا mg 50 دو بار در روز برای ۹-۶ روز یا تا زمان ترخیص از بیمارستان ادامه یابد.
ت) تاکی آریتمیهای دهلیزی متعاقب انفارکتوس حاد قلبی در بیماران بدون اختلال عملکرد بطن چپ یا بلوک دهلیزی ـ بطنی جهت کاهش پاسخ بطنی: بزرگسالان mg 5-5/2 وریدی در عرض ۲ دقیقه در صورت لزوم می توان تا کنترل ریتم دوز را تکرار کرد..حداکثر mg 10 در عرض ۱۵-۱۰ دقیقه مصرف می شود.
هشدارها و عوارض جانبی
در صورت بروز هریک از علایم نادر ولی جدی زیر، مصرف آتنولول را قطع کرده، با پزشکتان تماس بگیرید:
- اشکال در تنفس تنگی نفس ، یا خس‌خس سینه
- سرد شدن کف دست و پا
- ضربان قلب زیر ۵۰ در دقیقه
- سرگیجه یا سیاهی رفتن چشم در هنگام بلند شدن از حالت خوابیده یا نشسته
- تورم دست‌ها و پاها یا افزایش وزن ناگهانی (۵/۱ کیلو در ۴۸-۲۴ ساعت)
- افسردگی ، گیجی، یا توهم (شنیدن، دیدن، یا احساس چیزهایی که وجود ندارند)
- درد قفسه سینه ، مفاصل یا کمر
- تب ، گلودرد
- بثورات جلدی
- هرگونه کبودی یا خونریزی غیرعادی
نشانه‌های زیر تا هنگام عادت کردن بدنتان با دارو ممکن است مشاهده شوند:
خواب‌آلودگی، خستگی، مشکل در خوابیدن ، اضطراب ، یبوست یا اسهال ، کابوس، یا کاهش توانایی جنسی، اگر این علایم ادامه یافتند یا مشکل‌ساز شدند، وضعیت را با پزشکتان در میان بگذارید.
موارد احتیاط
در صورت وجود هریک از موارد زیر پیش از مصرف آتنولول پزشکتان را مطلع سازید:
- حساسیت به آتنولول یا دیگر داروهای مسدودکننده بتا
- بارداری یا شیردهی.
- در حال مصرف داروهای دیگر، به ویژه تزریقات حساسیت‌زدایی، کافئین، داروهای آسم ( آمینوفیلین ، دیفیلین ، اکستریفیلین ، تئوفیلین )، داروهای دیابت ( انسولین ، داروهای خوراکی پایین‌آورنده قند )، دیگر داروهای کاهنده فشار خون (مسدودکننده‌های کانال‌های کلسیمی، کلونیدین ، گوانابنز )، کوکائین ، یا مهارکننده‌های مونوآمین‌اکسیداز .
- سابقه یا ابتلا به حساسیت، آسم، یا آمفی‌زم، مشکلات احتقانی قلب، بیماری قند، پرکاری تیرویید ، افسردگی، یا بیماری‌های کلیوی یا کبدی. اگر بیماری قند دارید، آتنولول ممکن است قند خون شما را افزایش دهد و نیز ممکن است علایم افت قند خون را مخفی کند.
- اگر دچار حساسیت باشید با مصرف آتنولول واکنش‌های حساسیتی‌تان ممکن است تشدید شود.
توصیه هنگام مصرف
- به‌طور منظم به پزشکتان مراجعه کنید تا بهبودی‌تان را زیر نظر داشته باشد.
- در مورد میزان فعالیت قابل قبول بر اساس وضعیت بدنی‌تان با پزشکتان مشورت کنید. * آتنولول ممکن است درد قفسه سینه را کاهش دهد یا از آن جلوگیری کند و در نتیجه باعث شود تا از آن حد که برایتان بی‌خطر است فعال‌تر باشید. که این خود موجب درد قفسه سینه و علایم جدی دیگر می‌شود.
- وزن‌تان را نسبت به قد و استخوانبندی‌تان در یک محدوده مناسب نگاه دارید. در صورت نیاز برای کاهش وزن از پزشکتان کمک بگیرید.
- اگر برای کاهش فشار خون آتنولول مصرف می‌کنید، مصرف سدیم (نمک) خود را محدود کنید. از پزشکتان درخواست کنید دستوارات تغذیه‌ای در اختیارتان بگذارد یا شما را به یک متخصص تغذیه معرفی کند.
- اگر سیگاری هستید، سیگار را ترک کنید، از پزشکتان بخواهید شما را به یک مشاور یا گروه ترک سیگار معرفی کنید.
- الکل ننوشید.
- از وضعیت خوابیده به نشسته یا ایستاده و یا از حالت نشسته به ایستاده آرام تغییر وضعیت دهید تا دچار سرگیجه ، سیاهی رفتن چشم یا غش نشوید.
- در هوای سرد لباس گرم‌تر بپوشید، چرا که آتنولول ممکن است شما را به سرما حساس‌تر کند.
- برای روزهای تعطیل مقدار کافی دارو در دسترس داشته باشید.
- یک برگه شناسایی پزشکی که نشان دهد آتنولول مصرف می‌کنید به همراه داشته باشید.
- پزشکان دیگر را از اینکه آتنولول مصرف می‌کنید مطلع سازید؛ زیرا آتنولول ممکن است بر روی برخی آزمون‌های آزمایشگاهی اثر بگذارد.
- آتنولول را دور از دسترس کودکان، و دور از گرما ، نور مستقیم، و حرارت مرطوب نگه دارید (در این شرایط آتنولول فاسد می‌شود).
- آتنولول تاریخ گذشته را دور از دسترس کودکان در توالت دور بریزید.
نبایدها
- نباید تا مشخص شدن پاسخ بدنتان به دارو رانندگی کنید یا با وسایل خطرناک کار کنید. اگر خواب‌آلودگی یا سرگیجه مشکل‌ساز شد، با پزشکتان مشورت کنید.
- نباید بدون مشورت با پزشکتان دارویی مصرف کنید؛ به ویژه داروهای محرک و داروهای سرفه یا سرماخوردگی که بدون تجویز پزشک قابل تهیه هستند.
