دنیای اطلاعات: آزیترومایسین نوعی آنتی بیوتیک از گروه ماکرولیدها است که برای درمان برخی از عفونت‌های باکتریایی مثل عفونت گوش میانی، گلودرد استرپتوکوکی، سینه‌پهلو، اسهال مسافران و برخی دیگر از التهاب های معدی روده‌ای به کار می‌رود. این آنتی‌بیوتیک همچنین برای موارد دیگری مانند بیماری‌های آمیزشی مثال عفونت کلامیدیا و سوزاک تجویز می‌شود. مواردی از استفاده آن برای مالاریا نیز مشاهده شده‌است. این دارو از طریق دهانی یا تزریق وریدی به صورت روزی یک بار مصرف می شود.
پیش از مصرف آزیترومایسین
در صورت بارداری یا شیردهی،سابقه ی مشکلات کبدی و کلیوی،تپش قلب غیر طبیعی و سابقه ی حساسیت دارویی حتما پیش از شروع مصرف این دارو پزشک خود را مطلع سازید.
این دارو به فرم های مختلف کپسول ،قرص و سوسپانسیون خوراکی ،قطره ی چشمی و ویال تزریقی در ایران موجود می باشد.
از آنجا که این دارو می تواند در عملکرد داروهای دیگر در بدن اختلال ایجاد کند لازم است پیش از شروع مصرف لیستی از کلیه ی داروهای مصرفی خود در اختیار پزشک یا داروسازتان قرار دهید.
نحوه ی مصرف آزیترومایسین
آنتی بیوتیک ها را دقیقا مطابق دستور پزشک مصرف کنید و دوره ی درمان را حتی اگر احساس بهبودی می کنید و علائمتان برطرف شده است کامل کنید زیرا در این زمان ممکن است هنوز باکتری بصورت کامل ریشه کن نشده باشد و این کار احتمال بروز مقاومت میکروبی را افزایش می دهد.
مقاومت میکروبی یکی از مشکلات جهانی می باشد که با سرعت زیادی رو به افزایش است ودر صورتی که مصرف بی رویه و نامناسب آنتی بیوتیک ها در دنیا ادامه یابد با مشکلات تهدید کننده ی حیات مواجه خواهیم شد.زمانی که این داروها بدون تجویزپزشک ،با مقدار نامناسب یا طول درمان نامناسب مصرف شوند،نه تنها اثرات مطلوب برای خود فرد ندارند بلکه منجر به عدم ریشه کن شدن باکتری های موجود در بدن آن فرد می شوند و علاوه بر این،باکتری هایی که در معرض دارو قرار گرفته اند اما از بین نرفته اند، نسبت به این دارو مقاومت پیدا می کنند.این مسأله منجر به ایجاد نسل جدید و مقاومی از میکروب ها می شود که دیگر به سادگی به داروهای آنتی بیوتیکی موجود، پاسخ نمی دهند.
از آنجا که عموما عفونت ها مسری می باشند مصرف بی رویه ی آنتی بیوتیک ها نه تنها برای خود فرد بیمار بلکه برای سایر افراد جامعه نیز مشکل آفرین می باشد.
-مصرف خوراکی این دارو ممکن است بصورت تک دوز و یا بصورت دوره ی ۵تا۳روزه می باشد لذا مقدار و نوبت مصرف را حتما از پزشک یا داروساز خود سوال بفرمایید.
-در کودکان معمولاً فرم سوسپانسیون آزیترومایسین تجویز می شود و مقدارمصرف آن در هر نوبت با توجه به وزن و شرایط کودک توسط پزشک تعیین می شود.به دلیل طعم تلخ این دارو می توانید پس از آن ،مقداری آب میوه به کودک خود بدهید.
-فرم کپسول آزیترومایسین بهتر است با معده ی خالی(یک ساعت قبل یا دوساعت پس از غذا) مصرف شود ولی در صورت معده درد،می توان آن را همراه با غذا مصرف کرد. اما فرم قرص و سوسپانسیون دارو با غذا تداخلی ندارد و می توان آن را قبل یا پس از غذا مصرف کرد.
-مصرف شربت های ضداسید معده را حداقل دوساعت با مصرف این دارو فاصله دهید.
-در صورت اقدام به هرگونه واکسیناسیون پزشک خود را از مصرف این دارو مطلع نمایید.
توصیه های دارویی
با توجه به اشکال مختلف داروی آزیترومایسین، توصیه های این دارو به تفکیک فرم دارو بیان می شود:
قرص و کپسول آزیترومایسین
-می توانید دارو را همراه با غذا مصرف کنید.
-تا ۲ ساعت پس از مصرف دارو از رانندگی و سایر فعالیتهایی که به تمرکز و هوشیاری کامل نیاز دارند خودداری کنید.
-مصرف شربت های ضداسید معده، حاوی آلمینیوم و منیزیم را حداقل۲ساعت با مصرف این دارو فاصله دهید.
-در صورت مصرف هرگونه داروی قلبی پزشک خود را مطلع کنید.
-اسهال آبکی طولانی مدت همراه با دل پیچه و تا چند هفته پس از درمان٬ ممکن است از عوارض نادر این دارو باشد. از خوددرمانی پرهیز کنید.
-در صورت مشاهده ی علاءم التهاب شدید پوست٬ دهان یا چشم، مصرف دارو را قطع و فورا به پزشک مراجعه کنید.
ویال آزیترومایسین
این دارو بیمارستانی می باشد لذا نگهداری و تزریق آن حتما در مرکز درمانی و زیرنظر پزشک صورت گیرد.
-در صورتی که محلول تزریقی دچار کدورت یا تغییر رنگ خاصی شده بود، از تزریق دارو خودداری کنید.
-برای هر بار تزریق از سرنگ و سرسوزن جدید استفاده کنید.
-تا ۲ ساعت پس از مصرف دارو از رانندگی و سایر فعالیتهایی که به تمرکز و هوشیاری کامل نیاز دارند خودداری کنید.
-در صورت مصرف هرگونه داروی قلبی پزشک خود را مطلع کنید.
-اسهال آبکی طولانی مدت همراه با دل پیچه و تا چند هفته پس از درمان٬ ممکن است از عوارض نادر این دارو باشد. از خوددرمانی پرهیز کنید.
-در صورت مشاهده ی علاءم التهاب شدید پوست٬ دهان یا چشم، مصرف دارو را قطع و فورا به پزشک مراجعه کنید.
سوسپانسیون آزیترومایسین
-می توانید دارو را همراه با غذا مصرف کنید.
– دارو را طبق دستورالعمل موجود در بسته ی دارو، با آب جوشیده ی سرد شده یا آب مقطر موجود در بسته تهیه کنید.
– درهنگام تهیه ی دارو میزان آب را به مقدار گفته شده در بروشور دارو در دو مرحله اضافه کنید تا دقیقا به مقدار مشخص شده برروی بطری برسد.
– محلول آماده شده را قبل از مصرف تکان دهید و حداکثر تا ۱۰روز در یخچال نگهداری کنید.
-تا ۲ ساعت پس از مصرف دارو از رانندگی و سایر فعالیتهایی که به تمرکز و هوشیاری کامل نیاز دارند خودداری کنید.
دارو را دقیقا به مقداری که پزشک در هرنوبت تجویز کرده است اندازه گیری کرده و مصرف کنید.
-مصرف شربت های ضداسید معده، حاوی آلمینیوم و منیزیم را حداقل۲ساعت با مصرف این دارو فاصله دهید.
-در صورت مصرف هرگونه داروی قلبی پزشک خود را مطلع کنید.
-اسهال آبکی طولانی مدت همراه با دل پیچه و تا چند هفته پس از درمان٬ ممکن است از عوارض نادر این دارو باشد. از خوددرمانی پرهیز کنید.
-در صورت مشاهده ی علاءم التهاب شدید پوست٬ دهان یا چشم، مصرف دارو را قطع و فورا به پزشک مراجعه کنید.
قطره چشمی آزیترومایسین
-تا بهبود علایم و تایید پزشک از مصرف لنزهای تماسی خودداری کنید.
-در صورت هرگونه درد و حساسیت بیش از حد در چشم به پزشک مراجعه نمایید.
-در صورت تجویز همزمان چند قطره، ترتیب مصرف قطره ها را از داروساز خود سوال کنید و بین هر دو قطره حداقل ده دقیقه فاصله بگذارید.
-پس از استعمال قطره احتمال دارد کمی تاری دید را تجربه کنید لذا تا زمان اثرگذاری دارو درانندگی و کارهایی که نیاز به دقت بیشتری دارند، احتیاط بیشتری کنید.
-پس از چکاندن قطره در حفره ی داخلی چشم،برای یک تا دو دقیقه چشم ها را ببندید و مجرای اشکی (دوطرف بینی) را با انگشت کمی فشار دهید.
عوارض شایع آزیترومایسین
-بروز اسهال خفیف ممکن است در اثر مصرف این دارو ایجاد شود که به مرور برطرف می شود اما در صورت شدید شدن اسهال و ادامه ی آن به پزشک مراجعه نمایید.
احساس گیجی و خستگی ،معده درد و تهوع نیز از عوارض شایع این دارو می باشند که با یک رژیم غذایی حاوی وعده های غذا سبک و ساده و حاوی فیبر مناسب و با محدود کردن غذا های چرب و پر ادویه و مصرف به اندازه آب در شبانه روز این علائم را کاهش دهید.
-در صورت بروز سردرد مایعات به مقدار کافی مصرف کنید و از داروساز یا پزشک خود درمورد داروی ضددرد مناسب سوال نمایید.
شرایط نگهداری آزیترومایسین
سوسپانسیون آماده شده ی دارو را حداکثر ۱۰تا۱۴روز در یخچال نگهداری نمایید.
-این دارو می تواند عوارض نادر اما مهمی داشته باشد که علی رغم اینکه احتمال وقوع آنها کم می باشد اما پیگیری و توجه به آنها بسیار مهم می باشد.لذا در صورت داشتن علائم سرفه همراه با گلودرد ،خشکی و التهاب چشم و. بروز لکه های قرمز پوستی فوراًبه پزشک خود یا مرکز درمانی مراجعه کنید.
اطلاعات تخصصی
موارد مصرف آزیترومایسین
آزیترومایسین در درمان عفونت های مجاری تنفسی، التهاب گوش میانی، عفونت های پوست و بافت های نرم، عفونت های تناسلی بدون عواقب کلامیدیایی و التهاب غیر گنوکوکی پیشابراه مصرف می شود.
مکانیسم اثر آزیترومایسین
مکانیسم اثر:
سنتز پروتئین وابسته به RNA در مرحله افزایش طول زنجیره را مهار می کند؛ به زیرواحد ۵۰S ریبوزومی متصل می شود که باعث مهار ترانس پپتیداسیون می شود. این دارو روی سنتز نوکلئیک اسید اثری ندارد. در فاگوسیت ها و فیبروبلاست ها غلظت پیدا می کند؛ مطالعات in vivo نشان می دهد این افزایش غلظت در فاگوسیت ها می تواند در توزیع دارو به بافت های دچار التهاب کمک کند.
فارماکوکینتیک آزیترومایسین
فراهمی زیستی این دارو از راه خوراکی حدود۴۰ درصد است. جذب دارو همراه با غذا در شکل کپسول ( نه قرص ) کاهش می یابد. اوج غلظت سرمی دارو تا ۲ ساعت بعد حاصل می شود. این دارو به طور وسیع در بافت ها منتشر می شود. به طوری که غلظت ان در بافت ها بیش از پلاسما خواهد بود.این دارو به مقدار کم در کبد متابولیزه و بقیه به صورت تغییر نیافته عمدتاً از راه صفرا دفع می شود.
منع مصرف آزیترومایسین
در صورت وجود نارسایی کبد، این دارو نباید مصرف شود.
عوارض جانبی آزیترومایسین
عوارض شایع (%۱۰<):
گوارشی: اسهال، تهوع، استفراغ
عوارض نسبتا شایع (%۱۰-۱):
قلبی عروقی: درد قفسه سینه، ادم صورت، تپش قلب
پوستی: افزایش تعریق، اگزما، درماتیت قارچی، خارش، حساسیت پوست به نور، راش پوستی، کهیر، درماتیت وزیکولوبولوز
غدد درون ریز و متابولیسم: کاهش گلوکز سرم، افزایش گاما گلوتامیل ترانسفراز، افزایش لاکتات دهیدروژناز، افزایش گلوکز سرم، افزایش پتاسیم سرم
گوارشی: درد شکمی، بی اشتهایی، یبوست، اختلال چشایی، سوء هاضمه، انتریت، نفخ، گاستریت، ملنا (مدفوع خونی تیره)، کاندیدیاز دهانی، التهاب دهان
ادراری تناسلی: کاندیدیاز تناسلی، واژینیت
هماتولوژی و انکولوژی: آنمی، افزایش سطح ائوزینوفیل، افزایش نوتروفیل، لکوپنی، لنفوسیتوپنی، لنفوسیتوز، افزایش سطح پلاکت خون، مونوسیتوز
کبدی: یرقان کلستاتیک، افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز، افزایش سطح سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز، افزایش بیلی روبین سرم، یرقان
ازدیاد حساسیت: آنژیوادم، واکنش ازدیاد حساسیت
عفونی: عفونت قارچی
موضعی: التهاب موضعی، درد محل تزریق
سیستم عصبی: آژیتاسیون، سرگیجه، خواب آلودگی، خستگی، سردرد، بی خوابی، کسالت، عصبانیت، درد، سرگیجه
عصبی، عضلانی و اسکلتی: هایپرکینزی عضلات، افزایش کراتین فسفوکیناز در نمونه خون
کلیوی: افزایش BUN، افزایش کراتینین سرم، نفریت
تنفسی: برونکواسپاسم، سرفه، آب آوردن ریه
متفرقه: تب
عوارض نادر (%۱>):
غدد درون ریز و متابولیسم: افزایش بی کربنات سرم، افزایش فسفات سرم، کاهش پتاسیم سرم، کاهش سدیم سرم
هماتولوژی و انکولوژی: افزایش سطح بازوفیل، نوتروپنی
کبدی: افزایش سطح سرمی آلکالین فسفاتاز
تداخلات دارویی آزیترومایسین
مشخصات کلی تداخلات
– مهارکننده p-gp (متوسط)
– تحت تاثیر تاخیر در تخلیه ی معده
– تغییر در فلور دستگاه گوارش
– اتصال به کاتیون‌های چند ظرفیتی
– اختلال در پاسخ ایمنی در برابر عوامل باکتریایی
– افزایش فاصله QT (شناخته‌شده)
تداخلات رده X (پرهیز)
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، بیلاستین، واکسن وبا، دوکسوروبیسین (متداول)، فکسینیدازول، میزولاستین، پازوپانیب، پیموزاید، مهارکننده‌های قوی CYP3A4 طولانی کننده فاصله QT (خطر متوسط)، توپوتکان، وین کریستین (لیپوزومال)
افزایش اثرات داروها توسط آزیترومایسین (سیستمیک)
آفاتینیب، آلیسکایرن، آتورواستاتین، بتریکسابان، بیلاستین، گلیکوزیدهای قلبی، سلیپرولول، کلروکین، کلوفازیمین، کلشی سین، سیکلوسپورین (سیستمیک)، دابیگاتران اتکسیلات، دمپریدون، دوکسوروبیسین (متداول)، ادوکسابان، اتوپوزاید، اتوپوزاید فسفات، اورولیموس، گادوبنات دی مگلومین، گلکاپرویر و پیبرنتاسویر، هالوفانترین، هالوپریدول، اینوتوزومب اوزوگامایسین، لاپاتینیب، لاروترکتینیب، لفامولین، لوفکسیدین، لوواستاتین، میدوستورین، میزولاستین، مورفین (سیستمیک)، نادولول، نالدمدین، نالوکسگل، اندانسترون، پازوپانیب، پنتامیدین (سیستمیک)، سوبستراهای P-gp/ABCB1، پیپراکین، پروبوکول، داروهای ضد سایکوز طولانی کننده QT (خطر متوسط)، داروهای ضد آریتمی کلاس IC طولانی کننده QT (خطر متوسط)، آنتی‌بیوتیک‌های کینولونی طولانی کننده QT (خطر متوسط)، رانولازین، ریفاکسیمین، ریمگپنت، ریسپریدون، رومیدپسین، سیلودوسین، سیمواستاتین، سیرولیموس، سدیم استیبوگلوکونات، تاکرولیموس (سیستمیک و موضعی)، تالازوپاریب، تگاسرود، تنیپوساید، تولواپتان، توپوتکان، تورمیفن، آبروگپنت، وین کریستین (لیپوزومال)، آنتاگونیست های ویتامین کا
افزایش اثرات آزیترومایسین (سیستمیک) توسط داروها
آمی سولپرید (خوراکی)، فکسینیدازول، نلفیناویر، پیموزاید، داروهای طولانی کننده QT (بیشترین خطر)، داروهای ضدافسردگی طولانی کننده QT (خطر متوسط)، مهارکننده‌های کیناز طولانی کننده QT (خطر متوسط)، مهارکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4 طولانی کننده QT (خطر متوسط)
کاهش اثرات داروها توسط آزیترومایسین (سیستمیک)
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، واکسن ب.ث.ژ (ایمنی‌زا)، واکسن وبا، لاکتوباسیلوس و استریول، سینکالید، سدیم پیکوسولفات، واکسن حصبه
کاهش اثرات آزیترومایسین (سیستمیک) توسط داروها
تداخل قابل توجهی مشخص نشده است.
تداخل با غذا
مقدار و سرعت جذب گوارشی بسته به نوع فرمولاسیون ممکن است متغیر باشد. جذب سوسپانسیون آزیترومایسین (و نه قرص آن)، در صورت مصرف همراه با غذا به‌طور معنی‌داری (۴۶%) افزایش می‌یابد.
راهکار: قرص و سوسپانسیون سریع رهش می‌تواند بدون توجه به غذا مصرف شود. سوسپانسیون آهسته رهش باید با معده خالی (۱ ساعت قبل یا ۲ ساعت بعد از غذا) مصرف شود.
هشدار ها آزیترومایسین
در صورت ابتلای بیمار به بیماری کبدی یا کلیوی، تا کی کاردی بطنی و پورفیری با احتیاط فراوان مصرف شود.
توصیه های دارویی آزیترومایسین
بهتر است این دارو ( به ویژه کپسول آن ) با معده خالی مصرف شود ولی در صورت بروز تحریک گوارشی می توان دارو را با غذا نیز مصرف نمود.
دارو های هم گروه آزیترومایسین
کلاریترومایسین
منبع: دارویاب
