مترونیدازول (Metronidazole)

دنیای اطلاعات: مترونیدازول با نام تجاری فلاگین و با فرمول شیمیایی C₆H₉N₃O_۳؛ نوعی آنتی بیوتیک از گروه نیترو ایمیدازول با توان درمان بیماری‌های عفونی ایجاد شده در اثر ارگانیسم‌های حساس به این دارو، به ویژه باکتری‌های بی‌هوازی و پروتوزوآ هاست.
عفونت ها از بیماری های شایعی هستند که خیلی افرد درگیر آن ها هستند. یکی از داروهای معمول که برای درمان انوع عفونت باکتریایی استفاده می شود، مترونیدازول است. مترونیدازول دارویی است که به منظور مقابله با بیماری های باکتریایی نظیر عفونت باکتریایی واژن، عفونت کبد، عفونت معده ، عفونت پوست ، مفاصل، مغز و دستگاه تنفسی و به همراه داروی ضد زخم برای درمان بعضی از انواع زخم های معده تجویز و مورد استفاده قرار می گیرد. مصرف طولانی مدت این دارو، احتمال ابتلا به برخی عوارض را بالا می برد.

موارد مصرف

مترونیدازول برای درمان عفونت های ناشی از باکتری های بی هوازی، ژیاردیا و تریکوموناس و آمیب بکار می رود. مترونیدازول در درمان آبسه آمیبی کبد، آبسه مغزی، عفونت های دستگاه تناسلی زنان، واژینیت، کولیت، عفونت های گوارشی مانند هلیکوباکتر پیلوری کاربرد دارد.

روش و مقدار مصرف

با توجه به نوع و شدت عفونت از دوز های مختلف مترونیدازول هر ۸ ساعت یک بار استفاده می شود. دوز معمول ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی گرم سه بار در روز به صورت خوراکی یا وریدی می باشد.
برای درمان واژینیت ممکن است تک دوز ۲ گرم مترونیدازول تجویز شود.

مکانیسم اثر

مترونیدازول پس از جذب در سلول، تحت واکنش‌های درون سلولی احیا شده و به متابولیت‌های سمی تبدیل می‌گردد. متابولیت‌های مترونیدازول سبب آسیب دی-ان-آی DNA سلولی می‌شوند. از آنجا که واکنش‌های احیای مربوط به تولید این متابولیت‌ها تنها درسلول‌های بی هوازی رخ می‌دهند، سلول‌های انسان و باکتری‌های هوازی تا حد زیادی از آسیب مصونند.

فارماکوکینتیک

نیمه عمر مترونیدازول ۶ تا ۸ ساعت است.
حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد مترونیدازول از راه کلیه دفع می شود و حدود ۶ تا ۱۵ درصد آن به صورت متابولیت های غیرفعال از راه مدفوع، دفع می شود.

اشکال دارویی مترونیدازول

ژل واژینال متروواگ ۰٫۷۵ % ۷۰ گرم
ژل واژینال مترونیدازول ۰٫۷۵ %
ژل واژینال متروماکس ۰٫۷۵ %
ژل موضعی مترونیدازول-سبحان ۰٫۷۵ %
قرص مترونیدازول – ۲۵۰ میلی گرم
قرص متروماکس ۲۵۰ میلی گرم
شیاف واژینال مترونیدازول ۵۰۰ میلی گرم
قرص واژینال مترونیدازول پارس دارو ۵۰۰ میلی گرم
کیسه تزریق مترونیدازول ۰٫۵ % ۱۰۰ میلی لیتر
ویال اینفو-نیدازول ۵۰۰ میلی گرم/ ۱۰۰ میلی لیتر
سوسپانسیون مترونیدازول ۱۲۵ میلی گرم/ ۵ میلی لیتر
سوسپانسیون متروماکس ۱۲۵ میلی گرم/ ۵ میلی لیتر
ویال متریس ۵ میلی گرم/ میلی لیتر ۱۰۰ میلی لیتر

موارد منع مصرف

افرادی که حساسیت مفرط به مترونیدازول دارند.
استفاده از مترونیدازول سه ماهه اول بارداری منع شده است.

موارد احتیاط

افرادی که سابقه اختلالات خونی دارند.
افرادی که از داروهای دسته کورتیکواستروئید استفاده می کنند.
افرادی که اختلال شدید عملکرد کبد دارند.
افرادی که دچار تشنج و صرع می شوند.

تداخلات دارویی

تداخل دارویی مترونیدازول به شرح زیر است:
بدنبال مصرف سایمتیدین، متابولیسم مترونیدازول کاهش می یابد.
بدنبال مصرف فنوباربیتال، متابولیسم مترونیدازول افزایش یافته و تاثیر آن کاهش می یابد.
مصرف مترونیدازول باعث افزایش تاثیر داروهای ضد انعقاد خوراکی می شود.
خطر بروز لکوپنی بدنبال مصرف فلورویوراسیل یا آزاتیوپرین افزایش می یابد.
مصرف مترونیدازول باعث افزایش تاثیر داروهای لیتیوم و فنی توئین می شود.

عوارض جانبی

هر دارو به موازات ایجاد اثرات درمانی مورد نظر، ممکن است سبب بروز عوارض ناخواسته نیز بشود. اگرچه کلیه این عوارض در یک فرد مشاهده نمی شود ولی در صورت بروز هر یک از عوارض زیر با پزشک معالج مشورت نمایید.
عوارض جانبی مترونیدازول عبارت است از:

CNS: سردرد، عدم تطابق،گیجی، تحریک پذیری، افسردگی، بی قراری، ضعف، خستگی، خواب آلودگی
CV: تغییرات ECG، ادم
Derm: خارش، برافروختگی، کهیر
GI: کرامپ های شکمی، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، خشکی دهان
GU: تیرگی رنگ ادرار، سوزش ادرار، خشکی واژن، احساس سنگینی در ناحیه لگن
HEMA: لکوپنی گذرا، نوتروپنی
Local: ترومبوفلبیت در محل تزریق وریدی
Other: عفونت ثانویه قارچی یا باکتریایی به خصوص کاندیدا، طعم فلزی، تب، ژنیکوماستی، احتقان بینی

مصرف در بارداری و شیردهی

شرایط استفاده از مترونیدازول در بارداری و شیردهی به شرح زیر است:
– مصرف مترونیدازول در بارداری: مترونیدازول از جفت عبور می کند و به سرعت وارد جریان خون جنین می شود. داده های مربوط به بیش از ۵۰۰۰ خانم که از مترونیدازول در بارداری (اغلب سه ماهه اول) استفاده می کردند احتمال بروز برخی مشکلات را نشان داد. اما در عمده این تحقیقات شواهدی مبنی بر ناهنجاری های مادرزادی مشاهده نشد. به طور کلی داده کنترل شده ای مبنی بر مصرف مترونیدازول در بارداری در دست نمی باشد.
– مصرف مترونیدازول در شیردهی: مترونیدازول در شیر انسان ترشح می شود. مصرف مترونیدازول در شیردهی توصیه نمی شود.

توجهات بیمار – خانواده

برای کاهش مشکلات گوارشی توصیه می شود قرص مترونیدازول را بعد از غذا مصرف نمائید.
برای جذب بیشتر دارو توصیه می شود سوسپانسیون خوراکی (شربت مترونیدازول) مترونیدازول را قبل از غذا و با معده خالی مصرف نمائید. ( زیرا ملح سوسپانسیون بنزوات است و برای جذب بیشتر به محیط اسیدی نیاز دارد)
توصیه می شود دارو را مطابق دستور پزشک و در وقت معین، مصرف نمائید و در صورت فراموش نمودن یک دوز، بلافاصله پس از بخاطر آوردن با رعایت حداقل فاصله ۲ تا ۴ ساعتی با دوز بعدی آن را مصرف نموده و از حذف دوز فراموش شده یا دو برابر کردن دوز بعدی، پرهیز نمائید.
توصیه می شود اگر خانمی از مترونیدازول برای درمان تریکوموناس استفاده می کند، ممکن است همسر بیمار علیرغم نداشتن علامت بیماری، منبع عفونت مجدد باشد و بهتر است هر دو نفر به طور همزمان درمان شوند و جهت پیشگیری از آلودگی مجدد در طی درمان از مقاربت خودداری نمایند و یا از کاندوم استفاده کنند.
احتمالا مصرف دارو باعث سرگیجه و خواب آلودگی خواهد شد. توصیه می شود تا مشخص نشدن اثر دارو از رانندگی و سایر امور نیازمند هشیاری، پرهیز نمائید.
ممکن است بدنبال مصرف دارو، ادرار به رنگ تیره ( زرد تیره تا قهوه ای) در آید که مساله قابل توجهی نیست.
توصیه می شود در صورت بروز علائم عفونت ثانویه ( ادرار شیری رنگ و متعفن، درد موقع دفع ادرار ) به پزشک اطلاع دهید.
در حین درمان با مترونیدازول بیمار باید از مصرف الکل خودداری نماید و حتی بهتر است تا ۴۸ ساعت بعد از قطع درمان از الکل استفاده نگردد.
قرص مترونیدازول واژینال ممکن است حاوی روغن باشدکه می تواند به وسایل مورد استفاده برای جلوگیری از بارداری که از جنس لاتکس هستند ( مانند کاندوم، کلاهک سرویکس، دیافراگم ) آسیب برساند و اثربخشی آنها را کاهش دهد.
در مدت استفاده از مترونیدازول واژینال نباید مقاربت انجام شود. دوره درمان را حتی در صورت بروز خونریزی قاعدگی کامل نمائید.
از آنجایی که مقداری از داروی استعمال شده( ژل یا قرص واژینال) از واژن بیرون می ریزد، می توانید از نوار بهداشتی تمیز استفاده کنید. استفاده از تامپون واژن ممنوع است.
جهت کمک به درمان عفونت و نیز جلوگیری از بروز عوارض مجدد واژینیت، از لباس زیر تمیز و نخی استفاده نمائید.
ژل موضعی مترونیدازول تنها برای استفاده موضعی روی پوست می باشد. نزدیک چشم ها استفاده نکنید،زیرا بتعث ریزش اشک از چشم می شود.
در صورت بروز تحریک موضعی، توصیه می شود دفعات استفاده از دارو را کاهش دهید و یا موقتا دارو را قطع نمائید.
ژل موضعی مترونیدازول موجب رنگی شدن لباس نمی شود.