دنیای اطلاعات: برای تزریق بسیاری از دارو ها از جمله مورفین و انسولین و همچنین به عنوان روشی مخالف با تزریق داخل وریدی، از تزریق زیر جلدی استفاده می شود. بافت زیر جلدی یک بافت همبند غنی از بافت چربی است که خون رسانی کمی دارد و به همین علت معمولا سرعت جذب دارو در آن طولانی تر از عضله است.
جهت آشنایی با تزریق زیر جلدی و نکات منفی و مثبت آن تا انتهای این مقاله با دنیای اطلاعات همراه باشید.
هدف از تزریق زیر جلدی چیست؟
هدف از تزریق زیر جلدی، جذب آرام دارو با حجم تزریق محدود می باشد. این روش برای تزریق داروهائی مثل انسولین که باید به صورت تدریجی در بافت چربی جذب شوند، روش ایده آلی است که با کمترین درد، امکان تکرار چند نوبت تزریق را فراهم می کند.
یادآوری این نکته ضروری است که پس از تزریق داروهایی مثل انسولین یا هپارین، از ماساژ دادن ناحیه خودداری کنید. زیرا باعث جذب سریع تر دارو و التهاب بافتی میگردد.
نحوه تزریق زیر جلدی
برای انجام تزریق زیر جلدی باید مراحل زیر را انجام دهید:
- انتخاب یک ناحیه ی چربی دار از بدن مثل: ران، شکم یا پشت بازو. لازم به ذکر است که در تزریق زیر جلدی دور ناف، محل تزریق روی شکم و ۳ الی ۴ سانتی متر کنار ناف است که علاوه بر راحتی و درد کمتر، به دلیل وجود بافت چربی روی شکم، جذب بهتری نیز دارد.
- ابتدا دستانتان را به خوبی بشوئید سپس ناحیه ی مورد نظر را با پنبه ی الکلی تمیز کنید. پیش از رفتن به مرحله ی بعد صبر کنید تا آن ناحیه کاملا خشک شود.
- سر سوزن را برداشته و طبق دستورالعمل روی شیشه ی حاوی مواد، دارو را به درون سرنگ بکشید و هوای درون سرنگ را بگیرید.
- مثل زمانی که نیشگون می گیرید، قسمت چربی دار بدن تان را با ضخامت ۵ سانتی متر بین انگشت شست و اشاره نگه دارید.
- مانند یک دارت سوزن را در دستتان نگه دارید و با زاویه ی ۹۰ درجه به پوست بزنید. با توجه به اینکه سوزن های به‌کار رفته در تزریق زیر جلدی معمولا کوتاه هستند، باید کاملا در پوست فرو بروند.
- اهرم را به سرعت و تا آخر فشار بدهید اما فشار زیادی وارد نکنید.
- درپوش سوزن را بگذارید و در یک ظرف محافظ سوزن را دور بیاندازید.
چند ناحیه ی رایج برای انجام تزریق زیر جلدی
- جلوی ران ها
- کنار یا پشت بازوها
- نواحی چربی دار شکم
تفاوت نواحی تزریق به علت تفاوت سرعت جذب دارو در آن نواحی است. به این صورت که بیشترین سرعت جذب دارو در ناحیه ی اطراف ناف و کمترین سرعت جذب مربوط به نواحی روی ران ها است.
در افرادی که برای مدت زمان طولانی از یک روش تزریق استفاده می کنند (مانند افراد دیابتی)، توصیه می شود که جهت جلوگیری از آسیب بافت در محل تزریق، تزریق ها به صورت چرخشی و در بخش های مختلف نواحی مختلف بدن که در بالا ذکر شد انجام شود.
دارو های استفاده شده در تزریق زیر جلدی
- رقیق کننده های خون مثل هپارین
- انسولین برای دیابتی ها
- برخی دارو ها در بیماری خود ایمنی
- بعضی از دارو های باروری
- لازم به ذکر است که اکثر دارو هایی که باید روزانه مصرف شوند یا در خانه تزریق شوند، برای تزریق های زیر جلدی طراحی شده اند.
علت کبودی تزریق زیر جلدی
بروز هماتوم و کبودی یکی از شایع ترین عوارض جانبی ناشی از تزریق های زیر جلدی است. کبودی ناحیه ی تزریق به دلیل خروج خون از عروق آسیب دیده به درون بافت های زیر جلدی است. لازم به ذکر است که بروز این عوارض ارتباط مستقیمی با تکنیک تزریق، حجم محلول تزریقی دارو، قطر سر سوزن و انتخاب محل تزریق قبل از تزریق دارد. افزون بر این موارد، ماساژ محل تزریق نیز ممکن است در ایجاد کبودی موثر باشد. تغییر زمان و محل تزریق از تکنیک های مؤثر بر شدت درد و وقوع کبودی در محل تزریق است که تاکنون تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده است.
نکات مهم
- در صورتی که نوک سوزن ها کج شد، از استفاده ی آن ها خودداری کنید.
- در هر بار استفاده از سر سوزن ها، قلم داروئی را به سمت بالا گرفته و دو واحد از دارو را خارج کنید تا از باز بودن مسیر در سوزن مطمئن شوید.
- بعد از تزریق از فشار دادن محل تزریق خودداری کنید. چون ممکن است دارو از زیر جلد به سطح پوست خارج شود.
- اگر زاویه ی تزریق توسط سرنگ مناسب نباشد و یا سر سوزن بطور کامل در پوست فرو نرود، پس از تزریق و خارج کردن سوزن، محل تزریق متورم می شود و دارو با تاخیر جذب می شود. در چنین شرایطی نباید محل تورم را فشار داد یا از کمپرس سرد یا گرم استفاده کرد. زیرا این عمل می تواند ساختار دارو یا مدت زمان آزادسازی آن به خون را تغییر دهد.
- در صورتی که طول سوزن برای ضخامت پوست مناسب نباشد و یا سوزن در اثر استفاده ی مکرر کند شده باشد، بعد از خارج کردن سوزن از پوست، احتمال خون ریزی وجود دارد. اما جای نگرانی نیست و و با استفاده از سوزن مناسب این مشکل رفع خواهد شد. به علاوه در چنین مواردی احتمال بروز کبودی محدودی در موضع وجود دارد که به مرور رفع میشود.
- در صورتی که چند بار از سرنگ های انسولین استفاده می کنید (توصیه می شود یک بار استفاده شوند)، باید حتما آنها را در یخچال نگهداری کنید.